მეოცე საუკუნის დასასრული აღინიშნა რევოლუციური გადატრიალებით გენეტიკის დარგში - ადამიანებმა ისწავლეს გენეტიკური ინფორმაციის კითხვა.
ადამიანის გენომის აღმოჩენის ისტორია იწყება დნმ-ის აღმოჩენიდან. დნმ (დეზოქსირიბონუკლეინის მჟავა) გამოყოფილი იქნა უჯრედის ბირთვიდან, რის გამოც მიიღო ეს სახელწოდება (ბერძნულად nucleus ბირთვს ნიშნავს). იგი წარმოადგენს 3 მლრდ გენეტიკური აგურისაგან, ე.წ. ნუკლეოტიდებისაგან შემდგარ ორმაგ სპირალს და მის მოლეკულაში ინახება ადამიანის ორგანიზმის მთელი მემკვიდრული ინფორმაცია (ადამიანის გენომი). ნუკლეოტიდები აღინიშნებიან მათ შემადგენლობაში შემავალი აზოტური ფუძეების პირველი ასოებით, მაგ. "ა" - ადენინი, "ც"-ციტოზინი, "გ"-გუანინი, "თ"-თიმინი. სწორედ ამ 4 ნუკლეოტიდის სხვადასხვა თანმიმდევრობით იქმნება კოდირებული გენეტიკური ინფორმაცია. დნმ მოთავსებულია ქრომოსომებში. ადამიანის უჯრედი შეიცავს46 ქრომოსომას. დნმ შედგება ცალკეული უბნებისაგან _ გენებისაგან. გენი - ეს არის მემკვიდრეობითობის ერთეული, იგი წარმოადგენს დნმ-ის მოლეკულის ნაწილს და შეიცავს კოდირებულ ინფორმაციას ერთ ცილაში ან რიბონუკლეინის მჟავაში (რნმ) ამინომჟავების განლაგების თანმიმდევრობის შესახებ. გენების ნაკრებს ადამიანის დნმ-ში გენომი ეწოდება. ადამიანის გენომის სიგრძე გაშლილ მდგომარეობაში შეიძლება ორ მეტრს აღწევდეს.
დღემდე მეცნიერები ფიქრობდნენ, რომ ადამიანს აქვს დაახლოებით 140 000-მდე გენი, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ჩვენ არც ისე ბევრი გენი გვაქვს -- დაახლოებით 30 ათასამდე, მაგრამ მათში შენახულია უამრავი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი ინფორმაცია ჩვენი ორგანიზმის სხვადასხვა სისტემებისა და მათი ფუნქციების შესახებ.
ზემოთაღნიშნული სამი მილიარდი გენეტიკური "ასოს" თანმიმდევრობა გაშიფრული და განცხადებული იქნა 2001 წლის 12თებერვალს, ჩარლზ დარვინის დაბადების დღეს, რომლის ევოლუციურმა მოძღვრებამ ამ გრანდიოზული სამუშაოს შედეგად მოლეკულური დასაბუთება მიიღო. გენომის გაშიფვრა მიმდინარეობდა ათი წლის განმავლობაში მეცნიერთა საერთაშორისო კოლექტივის მიერ პროექტის "ადამიანის გენომი" ფარგლებში.
No comments:
Post a Comment